تحلیل پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مهاجرت‌های اقلیمی

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، نوید کارگر ده بیدی عضو هیات علمی بخش تحقیقات اقتصادی اجتماعی این مرکز در گفتگو با روابط عمومی به تحلیل پیامدهای مهاجرت اقلیمی پرداخت. تغییرات اقلیمی با تهدید منابع طبیعی، کاهش درآمدهای کشاورزی و تشدید ناامنی معیشتی، موج‌های جدیدی از مهاجرت را شکل داده است. مهاجرت اقلیمی اکنون یک مسئله توسعه‌ای محسوب می‌شود و نهادهای بین‌المللی مانند UNDP نیز بر ضرورت مدیریت آن تأکید دارند. بیشترین جابه‌جایی‌ها در داخل کشورها اتفاق می‌افتد. شوک‌های تدریجی مانند خشکسالی تأثیر بیشتری از بلایای ناگهانی دارند. رابطه شدت بحران و مهاجرت خطی نیست؛ بحران‌های بسیار شدید حتی توان مهاجرت را کاهش می‌دهند.
در ایران، وابستگی معیشت روستایی به کشاورزی باعث شده فشار اقلیمی به مهاجرت گسترده به شهرها منجر شود. حاصل این روند:
اجتماعی: کاهش جمعیت روستایی، تضعیف سرمایه اجتماعی و فروپاشی شبکه‌های سنتی.
اقتصادی: افزایش حاشیه‌نشینی، فشار بر زیرساخت‌های شهری و تضعیف تولیدات کشاورزی.
ملی: تهدید امنیت غذایی و کاهش نیروی کار در مناطق روستایی.
در کنار این روند، مهاجرت معکوس محدود نیز مشاهده می‌شود که می‌تواند با انتقال سرمایه و توسعه اکوتوریسم فرصت‌هایی ایجاد کند، اما بدون مدیریت مناسب ممکن است خود محرک تخریب محیط‌زیست شود.
راهکارهای کلیدی مدیریت مهاجرت اقلیمی:
افزایش تاب‌آوری معیشت روستایی با ترویج کشاورزی سازگار با اقلیم،
متنوع‌سازی اقتصاد روستاها (گردشگری، صنایع کوچک)،گسترش بیمه‌ها و نظام‌های حمایتی برای جبران خسارات اقلیمی.

جمع‌بندی: مدیریت مهاجرت اقلیمی نیازمند اصلاح سیاست‌های توسعه و ایجاد فرصت‌های برابر است. تنها با تقویت امید به آینده و کارآمدسازی اقتصاد محلی می‌توان مهاجرت را از یک واکنش اجباری به یک انتخاب آگاهانه تبدیل کرد.