از راندمان ۳۰ درصدی تا ضرورت توسعه آبیاری نوین و کشاورزی حفاظتی

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات استان چهارمحال بختیاری علی مرشدی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: شرایط کشاورزی و میزان موجودی آب کشور تداعی کننده این است که باید آنچه موجود است و آنچه مورد مصرف قرار می‌گیرد در نظر گرفته شود و براساس آن مدیریت و برنامه‌ریزی صورت گیرد.

استادیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی چهارمحال و بختیاری افزود: از نظر دانشمندان علم ریاضی، کشاورزی یک‌ ماتریس چند صد متغیره یا چند هزار متغیره است یعنی عوامل متعددی در آن به عنوان یکی از پیچیده‌ترین فرایندهای طبیعی نقش دارد. در حقیقت آنچه در بحث کشاورزی به نظر همگان می‌رسد آب است، طبق آمارها حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آب در طول یک سال در کشور و آن هم در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که باتوجه به خشکسالی‌ها و چالش‌ها و تنش‌هایی که در این حوزه و حیطه آب بوجود آمده، در برنامه‌های آتی این میزان باید به حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب برسد.

وی گفت: در کشاورزی آب مصرفی باید به پای ریشه گیاه برسد، البته سیستم‌های آبیاری طراحی و پیاده‌سازی شده که راندمان آبیاری بالاتر رود، گرچه در سیستم‌های سنتی جوی و پشته که بسیاری از کشاورزان همچنان به کار می‌برند راندمان مصرف آب حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد است، یعنی ۷۰ تا ۷۵ درصد آبی که به مزرعه داده می‌شود تلفات آبی است، لذا یکی از راهکارها توسعه سیستم‌های آبیاری نوین است که بتواند دخل و خرج کشاورزی را به صورت منطقی‌تر و واقعی‌تر با یکدیگر تطابق دهد.

مرشدی با بیان اینکه حجم آب مصرفی در سیستم‌های آبیاری نوین به ازای واحد سطح کاهش پیدا می‌کند و آب کمتری مصرف و محصول بیشتری تولید می‌شود، تصریح کرد: وقتی در شرایط تنش رطوبتی قرار داریم اشتباه فرض بر این است که همه چیز ایده‌آل بوده و به سوی مصرف ۱۰۰ درصدی آب و تولید محصول بیشتر پیش رویم. استادیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به بحث خاک، گفت: برای تولید هر سانتی‌متر خاک زراعی زنده بالغ بر ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ سال طول می‌کشد، عوامل متعددی همچون عمق خاک (هر چه بیش‌تر باشد می‌تواند آب بیشتری را در خود ذخیره کند)، بافت خاک(وقتی سبک باشد یا حتی شنی یا رسی، مدیریت آن متفاوت است) و اینکه خاک‌های ریزیافت و شنی آب بسیار اندکی را ذخیره می‌کنند باید مدنظر قرار گیرد، برای خاکی با بافت سبک شنی فاصله بین آبیاری‌ها باید نسبت به خاکی که بافت سنگین و رسی دارد کوتاه‌تر باشد که لازم است مدیریت در این زمینه نیز صورت گیرد.

مرشدی ادامه داد: آنچه می‌تواند خاک را برای شرایط تنش رطوبتی یا آبی بهینه کند ساختمان خاک است، هر چه خاک دارای مواد آلی بیشتری باشد می‌تواند آب بیشتری را ذخیره و تغذیه، عبور و مرور هوا و اکسیژن را در خاک تسهیل کند، بنابراین در این شرایط توجه به ساختمان خاک بسیار حائز اهمیت است.

وی بیان کرد: در بحث ساختمان خاک ممکن است شیوه‌های غلطی را کشاورز یا باغدار انجام دهد که ساختمان خاک را از بین ببرد. مثل شرایطی که خاک رطوبت نسبتا بالایی دارد و در آن شرایط عملیات شخم انجام شود یا تعدد رفت و آمد ماشین‌آلات در مزرعه خاک را سفت و ساختمان خاک را از بین می‌برد، گرچه افزایش مواد آلی همچون کودهای حیوانی به تقویت بافت خاک کمک می‌کند و موجب می‌شود تا حدودی نگه‌داری آب و مواد غذایی مناسب‌تر شود، همچنین نقشه‌های تناسب اراضی به مدیران کمک می‌کند تا مدیریت بهتری داشته باشند و بهترین شیوه مدیریت و مناسبت‌ترین گونه گیاهی را برای آن مطقه پیشنهاد کنند.

استادیار بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه بذر از دیگر عواملی است که باید در این شرایط مورد توجه قرار گیرد، گفت: در شرایط تنش رطوبتی، توجه به بذر یا بذور مقاوم به تنش خشکی و رطوبتی باید مدنظر قرار گیرد و با مدیریت لازم به آن سمت حرکت کنیم.

وی توجه به مصرف کود براساس زمان مصرف و مقدار، توجه به اقلیم و استفاده از روش‌های پخش سیلاب به منظور حفظ کشاورزی، توسعه منطقی کشت‌های گلخانه‌ای به لحاظ شرایط مصرف آب، مبارزه با آفات و بیماری‌ها را از جمله راهکارها برای حفظ کشاورزی در استان بیان کرد و گفت: از دیگر راهکارها در مقوله سازگاری با کم آبی کشاورزی حفاظتی است، ماشین‌های کشاورزی خاصی وجود دارد که کشت مستقیم را انجام می‌دهند و محصول قبلی به طور کامل از روی زمین برداشت نمی‌شود.