نوآوری ایران در پرورش شتر با اپلیکیشن «ساربانیار»

به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، در گامی نوین برای هوشمندسازی دامداری کشور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با همکاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد، مرکز اصلاح نژاد دام کشور و بخش خصوصی، موفق به طراحی و اجرای سامانه هوشمند مدیریت گله‌های شتر با عنوان «ساربانیار» شد.

لازم به ذکر است، پرورش شتر در ایران عمدتاً به‌صورت سنتی و پراکنده انجام می‌شود و نبود نظام ثبت و ضبط دقیق داده‌ها، مدیریت مؤثر را دشوار کرده است. سامانه «ساربانیار» با اختصاص شناسه به هر شتر، ثبت اطلاعات مربوط به تبار، سلامت، تولید و موقعیت مکانی دام را ممکن ساخته و با استفاده از فناوری GPS و سامانه‌های GIS، وضعیت مرتع، مسیر حرکت و محدوده‌های پرخطر را به‌صورت لحظه‌ای رصد می‌کند. در صورت ورود دام به مناطق خطر، هشدار پیامکی برای شترداران ارسال می‌شود.

اجرای آزمایشی این سامانه در منطقه ساغند یزد با جمعیت حدود ۶۰۰ نفر شتر ، نتایج قابل‌توجهی به همراه داشت؛ از جمله ثبت بیش از ۴۰۰ هزار سیگنال و داده مکانی، کاهش چشمگیر تصادفات و سرقت، و افزایش نرخ زایش متوالی شترها. همچنین در طول اجرای پروژه، هیچ موردی از تلفات یا تصادف گزارش نشد. تلفیق داده های ماهواره با داده های مکانی ثبت شده، تحلیل جامعی از وضعیت پوشش گیاهی مراتع شتر طی سالهای اخیر را ارائه کرد که نتایج آن در مجله discover animal منتشر شد.

با توجه به موفقیت طرح، اجرای ملی سامانه «ساربانیار» در استان‌های یزد، خراسان جنوبی، کرمان و خوزستان آغاز شده و در استان‌های قم، اردبیل، اصفهان و گلستان نیز در حال راه‌اندازی است. در خراسان جنوبی، بهره‌برداران اعلام کرده‌اند که مصرف سوخت موتورها تا ۶۰ درصد کاهش یافته و تصادفات ریلی و جاده‌ای به میزان قابل‌توجهی کمتر شده است. این سامانه همچنین مورد تاکید پلیس راهور ناجا در استان خراسان جنوبی قرار گرفته و به‌عنوان ابزاری مؤثر در پیشگیری از مخاطرات ناشی از تردد شترها شناخته می‌شود.

در فاز جدید این طرح، استفاده از پهپاد برای پایش هوایی و تصویربرداری هوشمند در دستور کار قرار دارد. «ساربانیار» اکنون به‌عنوان نماد نوآوری فناورانه ایران در مدیریت هوشمند دام و نمونه‌ای موفق از پیوند علم، فناوری و کشاورزی پایدار در عرصه بین‌المللی شناخته می‌شود.

در همین راستا و در پی فراخوان نامزدی برای تقدیر فنی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، مرتضی بی طرف ثانی به عنوان یکی از برگزیدگان جهانی در حوزه‌های تحول پایدار در دامپروری، رویکرد «یک سلامت»، بهداشت دام و مراکز مرجع انتخاب شد.

مراسم جهانی تقدیر فنی FAO روز ۱۵ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۳ مهر ۱۴۰۴) از ساعت ۱۷:۳۰ تا ۱۹:۳۰ به وقت اروپای مرکزی در مقر اصلی این سازمان در رم، ایتالیا و به‌صورت ترکیبی (حضوری و آنلاین) برگزار شد. این رویداد همزمان با هشتادمین سالگرد تأسیس FAO و در چارچوب مجمع جهانی غذای ۲۰۲۵، با هدف تجلیل از بهترین شیوه‌ها و نوآوری‌های جهانی در زمینه امنیت غذایی، توسعه پایدار و تحول نظام‌های غذایی و کشاورزی برگزار گردید.

در راستای چهار محور کلیدی FAO یعنی تولید بهتر، تغذیه بهتر، محیط‌زیست بهتر و زندگی بهتر با شعار «دست در دست برای غذای بهتر و آینده‌ای بهتر»، این مراسم به معرفی و تقدیر از رهبران فنی و نوآورانی پرداخت که در تحول پایدار سامانه‌های غذایی نقش‌آفرینی کرده‌اند.

مرتضی بی طرف ثانی نیز به عنوان یکی از برگزیدگان این مراسم، به صورت آنلاین در این رویداد جهانی شرکت کرد.