نشست هم‌اندیشی "مدیریت صید ماهیان استخوانی"

به گزارش روابط‌عمومی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، روز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه ۱۴۰۴ نشست «هم‌اندیشی و ارائه گزارش پژوهشی در خصوص ذخایر و مدیریت صید ماهیان استخوانی و اثرات پارامترهای محیطی بر این ذخایر ارزشمند» با حضور مسئولان و کارشناسان مرتبط، با هدف همگرایی تحقیقات، مدیران اجرایی و بهره‌برداران برای دستیابی به صید پایدار در دریای خزر، در سالن جلسات ساختمان شماره ۲ جهاد کشاورزی استان مازندران برگزار شد.

این گردهمایی به همت بخش بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان پژوهشکده اکولوژی دریای خزر برگزار شد و در آن، عطاالله رئیسی معاون صید و بنادر ماهیگیری، رضا نادری مدیرکل دفتر صید، شیروان عنایتی رئیس حوزه معاونت صید، علی بیگی رئیس گروه صید دریای خزر سازمان شیلات ایران، تورج ولی‌نسب رئیس بخش بیولوژی و ارزیابی ذخایر آبزیان، مسطوره دوستدار مدیر گروه آب‌های شمال مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، حسن نصراله‌زاده رئیس پژوهشکده، حسن فضلی معاون پژوهش و فناوری، رضا دریانبرد سرپرست بخش بیولوژی و مدیریت ذخایر پژوهشکده، اسماعیل جباری مدیرکل شیلات، محسن یحیایی معاون صید و بنادر ماهیگیری، آرش جیران رئیس گروه امور صید شیلات استان گلستان، عبدالعظیم فاضل رئیس مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آب‌های داخلی، عباس اسماعیلی معاون صید و سید ولی‌الله صالحی رئیس گروه صید و بنادر اداره‌کل شیلات استان مازندران، خشایار نوایی رئیس اتحادیه صیادان پره مازندران و جمعی از کارشناسان و متخصصان این حوزه حضور داشتند.

گزارش اولیه این نشست نشان می‌دهد نگاهی جامع به آمار صید، مباحث مرتبط با طرح «دریابست» و نقش آن در مدیریت پایدار صید و حفاظت از ذخایر دریایی مطرح شد.

رضا نادری با اشاره به موفقیت طرح دریابست در خلیج فارس و رضایتمندی صیادان از شرایط صید پس از اجرای این طرح، بر لزوم تداوم و طراحی بازه زمانی مشخص برای اجرای آن در دریای خزر و انجام اظهار نظرهای متوالی در این زمینه تأکید کرد. وی همچنین یادآور شد که دریابست فرصتی برای کنترل فعالیت‌های صیادی غیرمجاز و کاهش فشار صید بر ذخایر آبزیان فراهم می‌آورد.

مدیرکل دفتر صید سازمان شیلات ایران با اشاره به اهمیت صید ماهیان استخوانی برای اقتصاد و معیشت ساحل‌نشینان شمال کشور گفت: اجرای طرح دریابست باید به بازسازی ذخایر ماهیانی که ارزش اقتصادی دارند کمک کند تا آینده صیادان و محیط زیست در توازن باقی بماند.

عطاالله رئیسی نیز با اشاره به سخنان رستم‌پور، رئیس سازمان شیلات ایران، به اهمیت جنبه‌های اقتصادی و غذایی طرح دریابست اشاره کرد و افزود: این طرح ممکن است تبعات اجتماعی و امنیتی فراوانی برای جوامع صیادی به همراه داشته باشد که باید به‌دقت مدنظر قرار گیرد. وی تأکید کرد همه دستگاه‌های اجرایی و نظارتی از جمله استانداری، فرمانداری و نیروهای انتظامی باید در اجرای این طرح مشارکت داشته باشند. به گفته او، فراهم‌سازی منبع درآمد جایگزین برای صیادان در زمان دریابست از الزامات اجرای موفق این طرح است.

در ادامه جلسه، اسماعیل جباری با اشاره به گزارش‌های مربوط به پسروی آب در نواحی شرقی دریای خزر و خشک شدن چندین کیلومتر از ساحل و از بین رفتن زیستگاه گونه‌های کلمه و کپور گفت: صید ماهیان استخوانی در استان گلستان کاهش قابل توجهی داشته و عمدتاً به صید کفال محدود شده است. وی افزود: یگان حفاظت از منابع آبزیان به‌تنهایی قادر به کنترل کامل دریا نیست و با افزایش قیمت ماهی و انگیزه سودجویی، کنترل صید غیرمجاز به امری پیچیده تبدیل شده است. جباری ابراز امیدواری کرد در این نشست تصمیمات مؤثری اتخاذ شود تا پاسخگوی قشر زحمت‌کش صیادان باشد.

در بخش دیگری از نشست، نمایندگان پژوهشکده اکولوژی دریای خزر بر اهمیت پژوهش‌های کاربردی و اجرایی تأکید کردند. حسن فضلی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشکده، با اشاره به کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری گفت: در سال ۱۳۸۶ با استفاده از مدل‌سازی و اطلاعات مربوط به میزان صید بر واحد تلاش، پیش‌بینی شده بود که ذخایر ماهیان خاویاری تا سال ۱۴۰۰ از بین برود، اما شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که پیش از آن تاریخ ذخایر ارزشمند این ماهیان از دست رفت. او با تأکید بر ضرورت حفظ باقیمانده اندک ذخایر ماهیان خاویاری افزود: به‌دلیل خشک شدن بخش‌های شمالی دریای خزر، بخش زیادی از ذخایر ماهیان آن در معرض خطر است؛ بنابراین داشتن آمار دقیق صید و تعیین سقف مجاز برداشت برای حفظ ذخایر حیاتی ضروری است.

رضا دریانبرد، سرپرست بخش بیولوژی و ارزیابی ذخایر پژوهشکده، نیز بر صید مسئولانه و رعایت اصول استاندارد برای صید پایدار تأکید کرد. وی با اشاره به نتایج زیست‌سنجی و بررسی مراحل جنسی ماهیان صیدشده گفت: متأسفانه داده‌ها نشان می‌دهد درصد بالایی از ماهیانی که در طول شب صید می‌شوند، کوچکتر از حد استاندارد و نابالغ هستند که این امر موجب کاهش صید در سال‌های آینده خواهد شد. وی از مسئولان خواست با فرهنگ‌سازی و آموزش صیادان، آنها را نسبت به پیامدهای این موضوع آگاه کنند تا از صید ماهیان نابالغ جلوگیری شده و آینده صید پایدار تضمین شود.

در پایان جلسه، تورج ولی‌نسب مباحث مطرح‌شده را جمع‌بندی و تکالیف اصلی را به شرح زیر اعلام کرد:

تقویت ارتباط میان تحقیقات، بخش اجرا و بهره‌برداران

افزایش دقت در جمع‌آوری و ثبت آمار صید در شمال کشور

برگزاری گشت‌های تحقیقاتی منظم برای پایش صید کیلکا‌ماهیان و فراهم‌سازی نمونه برای بررسی رسیدگی جنسی ماهیان سفید توسط اتحادیه‌های مربوطه

تقویت نقش اتحادیه‌های صیادی در جلوگیری از صید غیرمجاز و همکاری در طرح‌های تکثیر مصنوعی و رهاسازی بچه‌ماهیان

بررسی دقیق ضریب بازگشت شیلاتی بچه‌ماهیان رهاسازی‌شده

برگزاری جلسات مشترک بین تحقیقات و سازمان شیلات ایران برای بررسی طرح دریابست و تعیین جامع‌ترین چارچوب اجرایی

تعطیلی صید شبانه به‌منظور کاهش صید ماهیان نابالغ و حفاظت از ذخایر

تدوین و به‌روزرسانی مداوم کمیته‌های علمی آمار صید با بهره‌گیری از نتایج تحقیقات مؤسسه علوم شیلاتی کشور

به‌کارگیری روش‌های راستی‌آزمایی آمار صید با مشارکت بخش‌های پژوهشی برای جلوگیری از ابلاغ نادرست مقادیر برداشت و حفظ پایداری ذخایر

این نشست با هدف هم‌اندیشی و ارائه راهکارهای علمی–اجرایی برای بهبود آمار صید و مدیریت صیادی و همچنین ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و جامعه صیادان برگزار شد و با امید به خروجی‌های ملموس برای صیادان و مدیران استانی پایان یافت. شرکت‌کنندگان نیز بر ضرورت تداوم این گفت‌وگوها در قالب جلسات منظم و همکاری دقیق بین بخش‌های علمی و اجرایی تأکید کردند تا مسیر توسعه اقتصاد شیلاتی شمال کشور با رویکردی علمی و پایدار هدایت شود.