عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد:

خودکفایی در تولید علوفه با اجرای طرح ملی تولید بذر گواهی شده گون علوفه‌‌ای

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد گفت: طرح ملی ارزیابی و تولید بذر گواهی شده در برخی گونه‌های علوفه‌‌ای دائمی ایران در راستای برنامه راهبردی جمع آوری، ارزیابی، احیاء، حفاظت و استفاده از ذخائر توارثی گونه‌های گیاهی، مرتعی و دارویی اجرایی می‌شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان تات ؛ صدیقه زارع‌کیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اشاره به طرح ملی ارزیابی و تولید بذر گواهی شده در برخی گونه‌های علوفه‌‌ای دائمی ایران بیان کرد: در حال حاضر در ایران حدود 12 میلیون هکتار اراضی دیم وجود دارد که 7 تا 8 میلیون هکتار آن، مناسب زراعت دیم بوده و 4 تا 5 میلیون هکتار باقیمانده، از نظر توان تولید و یا به‌‌دلیل بالا بودن شیب اراضی، برای این منظور مناسب نبوده و بایستی زیر پوشش پروژه تبدیل دیمزارها قرار گیرند.
وی ادامه داد: استفاده بی رویه از منابع خاک، تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی و چرای بیش از حد دام به خصوص در اراضی شیبدار، سبب شده تا میزان فرسایش خاک در کشور بالا رود و در پی بارندگی‌ها و به علت لختی زمین، با وقوع سیل، خاک مرغوب دچار فرسایش شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد بیان کرد: مرتع‌کاری گون‌های علوفه‌‌ای، علاوه بر بالا بردن حاصلخیزی خاک و تامین ازت، در جلوگیری از فرسایش خاک و روان آب سطحی و کاهش تدریجی فرسایش خاک موثر است. هچنین سیستم ریشه‌‌ای پیچیده و در هم تنیده گون‌های علوفه‌‌ای چندساله و به تبع آن، عمق ریشه زیاد این گونه‌ها و همچنین تاج پوشش نسبتا بالای آنها، سبب ‌‌می‌شود تا خاک حفظ شده و از فرسایش جلوگیری شود.
زارع‌کیا افزود: کاهش گونه‌‌های خوشخوراک و افزایش گونه‌‌های مهاجم و تبدیل مراتع به دیم‌زارهای کم بازده، از جمله مسائلی است که باعث کاهش تولید علوفه مورد نیاز دام‌‌های چرا کننده در مرتع شده است . از طرفی، وجود سطح وسیع مراتع تخریب یافته در مناطق مختلف آب و هوایی، نیازمند معرفی ارقام امید بخش است.

مجری ملی طرح ملی ارزیابی و تولید بذر گواهی شده در برخی گونه‌های علوفه‌‌ای دائمی ایران ادامه داد: تعداد زیادی از مرتعداران، کشاورزان و دامداران علاقه مند به مرتعکاری و زراعت گیاهان علوفه‌‌ای دیم هستند ولی بذر مرغوب از توده‌های بومی به اندازه کافی در دسترس آنها نیست که اجرای این پروژه، می‌تواند در تولید بذر انبوه جهت مرتعکاری و زراعت مکانیزه و در نتیجه، خود کفایی علوفه در کشور، موثر باشد.
زارع‌کیا بیان کرد: برای احیاء مراتع مخروبه و دیمزارهای رها شده، ‌‌می‌توان با تولید بذر اصلاح شده و اعمال روش‌های به‌زراعی، چراگاه‌های ارزان قیمت و با دوام و پربازده را تولید کرد. همچنین تولید مراتع را تا بیش از دو برابر وضع موجود، ارتقاء داد. علاوه بر آن، هزینه‌های مرتعکاری و عملیات مراقبتی گون‌های چندساله، نسبت به گیاهان یکساله (غلات)، کمتر بوده و عمده سرمایه‌‌گذاری در یک سال، برای سه سال انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: با توجه به مطالعات انجام شده در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تاکنون گونه‌های متعدد گون‌های علوفه‌‌ای که سازگاری خوبی به مناطق مختلف آب و هوایی نیمه استپی ایران دارند، شناسایی شده‌اند.  این گونه‌ها، عمدتا در مناطق با بارندگی‌های بالای 300 میلی متر در سال، سازگاری خوبی دارند و بین 500 الی 2000 کیلوگرم در هکتار در سال، علوفه خشک تولید ‌‌می‌کند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد با اشاره به اهداف طرح بیان کرد: اهداف مهم این طرح ارزیابی و تولید رقم و واریته‌های مناسب و با عملکرد بالا با خلوص قابل قبول از گونه‌های مهم مرتعی برای مناطق استپی و نیمه استپی ایران، تکثیر بذر با خلوص قابل قبول از رقم‌ها و واریته‌های تولید شده از گونه‌های مهم مرتعی برای مناطق استپی و نیمه استپی ایران و اندازه گیری عملکرد علوفه، عملکرد بذر و کیفیت علوفه در جمعیت های منتخب و تهیه شناسنامه زراعی برای آنها است.
زارع‌کیا اضافه کرد: همچنین تولید، فرآوری، استاندارد سازی و بسته‌بندی بذر گواهی شده گونه‌های مهم مرتعی و ایجاد مزارع نمایشی و ترویجی با بذر رقم‌ها و واریته‌های تولید شده از گونه‌های مهم مرتعی برای مناطق استپی و نیمه استپی ایران سایر اهداف مهم جرای این طرح ملی است.
مجری ملی طرح ملی ارزیابی و تولید بذر گواهی شده در برخی گونه‌های علوفه‌‌ای دائمی ایران گفت: این طرح برای اولین بار در خصوص تولید بذر گون در کشور در حال انجام است. این طرح از سال 1401 درهشت استان تهران، اصفهان، کردستان، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، اردبیل، یزد آغاز شده و هم اکنون با همکاری اداره کل منابع طبیعی استان زنجان این استان نیز به استانهای دیگر اضافه شد.
زارع‌کیا ادامه داد: این طرح در راستای برنامه راهبردی جمع آوری، ارزیابی، احیاء، حفاظت و استفاده از ذخایر توارثی گونه‌های گیاهی، مرتعی و دارویی است.
وی ادامه داد: گونها در سال سوم رویش خود به بذر می روند و در این صورت شروع تولید بذور در استانهای مختلف از سال آینده است. با این حال بر اساس طرحهای قبلی و برآورد های انجام شده گونها در حالت دیم (در ایستگاه تحقیقات دماوند) می توانند حدود 250 تا 400 کیلوگرم (بسته به نوع گونه و شرایط اقلیمی منطقه) در هکتار بذر (همراه با غلاف) تولید کنند.
زارع‌کیا ادامه داد: هم اکنون در هر استان حدود هزار متر مربع کشت گون درنظر گرفته شده است که با توجه به نتایج طرح در سال 1405 و تولید بذور گون، این بذور با هماهنگی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در بانک ژن منابع طبیعی نگهداری و برای توسعه کشت در استانهای دیگر درنظر گرفته خواهد شد.
وی تصریح کرد: در سالهای آتی بذور گواهی شده تولیدی در اختیار ادارات منابع طبیعی استانهای موردنظر قرار خواهد گرفت تا در احیای دیمزارها مورد استفاده قرار گیرد و موارد استفاده آن علوفه دام، حفاظت خاک و حاصلخیزی خاک است.