روز «انتقال یافته‌های تحقیقاتی» با محوریت کنترل فرسایش خندقی

روز «انتقال یافته‌های تحقیقاتی» با محوریت کنترل فرسایش خندقی با حضور معاون پژوهش و فناوری، اعضای هیأت علمی و کارشناسان بخش جنگل، مرتع و آبخیزداری در شهرستان دره‌شهر و روستای چم‌ژاب برگزار شد.

به گزارش روابط ‌عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، در این برنامه، شمس‌اله عسگری عضو هیأت علمی و محقق این مرکز، دستورالعمل فنی و علمی مرتبط با مکانیسم شکل‌گیری خندق، فرایند فرسایش خندقی و پیامدهای تخریب اراضی را برای بهره‌برداران و کارشناسان منابع طبیعی و جهاد کشاورزی ارائه کرد.

عسگری در تشریح اهمیت موضوع گفت: فرسوده و غیرقابل استفاده شدن خاک در یک حوزه آبخیز، از مهم‌ترین عوامل تخریب اکوسیستم‌هاست. نبود مدیریت صحیح و بهره‌برداری غیراصولی از منابع طبیعی، به‌ویژه تغییر کاربری اراضی، موجب افزایش فرسایش‌پذیری خاک و سیل‌خیزی مناطق می‌شود.

وی با اشاره به اینکه فرسایش خندقی آخرین و مخرب‌ترین مرحله فرسایش خاک است، افزود: این نوع فرسایش با تغییرات شدید در شکل ظاهری زمین همراه بوده و سالانه حجم قابل توجهی رسوب تولید می‌کند. فرسایش خندقی با تخریب اراضی کشاورزی، راه‌های ارتباطی، شبکه‌های آبیاری و پر کردن مخازن سدها خسارت‌های گسترده‌ای به‌همراه دارد.

این پژوهشگر توضیح داد: خندق‌ها کانال‌های عمیقی با شیب تند هستند که در اثر جریان‌های سطحی متناوب به وجود می‌آیند و با عملیات شخم معمولی قابل ترمیم نیستند.

 او افزود: ارزیابی دقیق این پدیده نیازمند داده‌های معتبر و استفاده از مدل‌های احتمالاتی و شاخص‌های هیدروژئومورفومتریک مستخرج از نقشه‌های رقومی ارتفاع (DEM) است.

عسگری با برشمردن عوامل محیطی و هیدرومورفومتریک مؤثر بر شکل‌گیری خندق‌ها افزود: خندق‌ها در سه مرحله شامل فرسایش آبشاری، فرسایش کانالی و لغزش کناره‌ها شکل می‌گیرند و بررسی و کنترل آنها باید بر اساس این مراحل انجام شود.

او در بخش دیگری از سخنان خود، پیشنهادهایی برای کنترل و کاهش فرسایش خندقی ارائه کرد که از جمله آنهاست:  ایجاد تراس‌بندی و بانکت‌بندی در مناطق حساس و فرسایش‌پذیر؛ احداث سدهای خشک، بندهای کوچک و سازه‌های آبخیزداری در مسیر آبراهه‌ها؛ تقویت و احیای پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی با استفاده از گونه‌های بومی؛ اجرای برنامه‌های توجیهی برای ساکنان محلی با هدف ارتقای آگاهی درباره حفاظت خاک؛ پایش روند توسعه خندق‌ها پیش و پس از اجرای عملیات اصلاحی؛ مشارکت نهادهای غیردولتی و بهره‌برداران در طرح‌های حفاظت خاک و افزایش درآمد روستاییان از طریق طرح‌هایی مانند آگروفارستری.

وی تأکید کرد: اجرای برنامه‌های حفاظتی و عملیات مکانیکی و بیولوژیکی در راستای کنترل فرسایش خندقی، نقش مهمی در کاهش تولید رسوبات و حفاظت پایدار از منابع طبیعی دارد.