عضو هیات علمی بخش گیاهپزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ، به ارائه راهکارهای لازم جهت پیشگیری از آفتاب‌سوختگی درختان مرکبات پرداخت .
پدیده گرمایش کره زمین اکنون برای همگان محسوس است. در همین زمینه، یکی از صدمات وارده به گیاهان، عارضه آفتاب‌سوختگی است که روی درختان مختلف از جمله مرکبات بخصوص لیسبون لمون، پرتقال و نارنگی، انبه و گواوا به میزان قابل توجهی خسارت وارد نموده و نیازمند مراقبت‌های ویژه است. در روزهای مختلف تابستان در استان هرمزگان دمای محیط بین 50-45 درجه سلسیوس متغیر است و گاهی نیز با وزش بادهای داغ و سوزان همراه است. تصور کنید که گیاهان چگونه باید گرمای شدید و آفتاب را تحمل کنند. این در حالی است که درجه حرارت مناسب برای فعالیت درختان مرکبات کمتر از ۳۰ درجه سلسیوس (۱۵ تا ۲۸ درجه) و در حرارت بالاتر از ۴۰ درجه سلسیوس، درختان دچار صدمات مختلفی از جمله آفتاب‌سوختگی برگ‌ها و میوه‌ها، کاهش فتوسنتز، صدمه به شاخه‌های جوان، کاهش آب اندام‌ها و ضعف درخت شده و در نتیجه صدمات مذکور، بر خصوصیات کمی (کاهش محصول و عملکرد) و کیفی (کاهش بازارپسندی میوه) درختان تأثیر گذاشته و باغدار متضرر می‌شود.
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان ،دکتر سید سعید مدرس محقق بخش گیاهپزشکی این مرکز در تشریح علائم آفتاب سوختگی مرکبات هرمزگان گفت : این علائم به‌صورت لکه‌های کوچک تا بزرگ، زردی، پیچیدگی برگ به‌طرف رو و در شرایط شدید سوختگی برگ، چرمی و برنزه شدن برگ‌ها و پوست میوه و سوختگی آن، بدشکل شدن میوه بخصوص میوه‌هایی که در بخش بیرونی درخت قرار دارند و در پاره‌ای موارد در صورت کم‌آبی و شدت گرما ترک‌خوردگی میوه اتفاق می‌افتد و اغلب خسارت آفتاب‌سوختگی در بین ردیف‌ها و درختان حاشیه باغ شدیدتر است.
وی افزود : این عارضه در اکثر باغات مرکبات بخصوص در دشت شدیدتر است و حتی درختان موجود در حیاط خانه‌ها هم مصون نبوده و می‌توان به‌راحتی تأثیر انعکاس نور خورشید را از موزاییک‌های کف حیاط به شاخ و برگ درختان و به دنبال آن پدیده آفتاب‌سوختگی را مشاهده نمود.
مدرس تصریح کرد : عارضه آفتاب‌سوختگی در اکثر استان‌های جنوب کشور رخ می‌دهد و مسئله خشک‌سالی آن را تشدید می‌کند. لازم به یادآوری است که نارنگی، لیسبون لمون و پرتقال رقم ناول در مقایسه با سایر ارقام مرکبات نسبت به عارضه آفتاب‌سوختگی حساس‌تر بوده و باغاتی که در اراضی شنی و سنگلاخی احداث شده باشند خسارت بیشتری می‌بینند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی هرمزگان راهکارهای لازم جهت پیشگیری از آفتاب‌سوختگی درختان مرکبات را ایچنین بیان کرد :
- تنظیم دور آبیاری و در مواردی افزایش تعدد و میزان آبیاری جهت تأمین رطوبت لازم به‌منظور جلوگیری از تنش خشکی و کم‌آبی درختان مرکبات ضروری است.
- تقویت درختان با کودهای میکرو و ماکرو المنت از شهریور به بعد و خودداری از دادن کودهای ازته در تیر و مرداد. لازم به ذکر است که کودهای پتاسه باعث استحکام بافت گیاه در مقابل عوامل بیماری‌زای زنده و غیرزنده از جمله عارضه آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
- خودداری از هرس درختان در بهار و تابستان که باعث از دست رفتن آب و وارد شدن تنش به درخت می‌شود.
- استفاده از توری‌های سایه‌اندازهای مخصوص که میزان و شدت نور خورشید را کاهش می‌دهد. این روش در باغات مرکبات آزمایش‌شده و نتیجه آن رضایت‌بخش و مؤثر بوده است.
- محلول‌پاشی درختان با استفاده از پودر کائولین که در پیشگیری از آفتاب‌سوختگی بسیار مؤثر بوده و دارای مزایای فراوانی است. محلول‌پاشی درختان مرکبات با استفاده از پودر کائولین که منظره سفید رنگی به درختان می‌دهد باعث بازتابش نور خورشید شده و از آفتاب‌سوختگی درختان جلوگیری می‌کند. شایان ذکر است که کائولین یک نوع ماده معدنی دارای سیلیکات آلومینیوم است که در صنایع مختلف صنعتی و همچنین کشاورزی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کائولین علاوه بر کاهش تعرق (در نتیجه تأثیر بر عملکرد روزنه‌های برگ) و تنفس برگ‌ها قادر است به میزان یک تا ۶ درجه سلسیوس حرارت سطح برگ را کاهش دهد.
کائولین بر میزان فتوسنتز سطح برگ اثر منفی ندارد و در بعضی موارد حتی باعث بهبود آن نیز می‌شود.
پودر کائولین به دلایل مختلف باعث فراری دادن حشرات از سطح درختان می‌شود.
میزان مصرف کائولین پنج کیلو در ۱۰۰ لیتر یا ۵۰ کیلو در هزار لیتر آب توصیه می‌شود (پنجاه گرم در یک لیتر آب) و همچنین سم‌پاش حتماً باید مجهز به همزن باشد. استفاده از مایع صابون کشاورزی باعث ماندگاری بهتر پودر روی برگ‌های درخت می‌شود.
زمان محلول‌پاشی با پودر کائولین می‌بایست در صبح زود و حداکثر تا ساعت هشت صبح و یا غروب آفتاب صورت گیرد و فقط بخش بیرونی درخت محلول‌پاشی شود.
